نامه پیامبر به پادشاه ایران نیز عامل مهم گسترش اسلام در این کشور به حساب می آید. نامه پیامبر به خسروپرویز و فراخوانی وی به اسلام، این پرسش را به وجود آورد که اسلام چیست و حضرت محمد کیست؟
دستورهای حیاتبخش اسلام و سیره پیامبر و حقانیت، جامعیت و از یک سو و آمادگی ایرانیان جهت پذیرش اسلام از سوی دیگر موجب گردید که اسلام در این کشور گسترش یابد.
بدین جهت ایرانیان جهت آشنایی با اسلام به تحقیق پرداخته و در جستجوی اسلام بر آمدند. مهمتر از همه اینکه ایرانیان از ادیان حاکم در این کشور خسته و ناراحت بودند، زیرا آن ها پاسخگوی نیاز و خواستههای مردم نبودند، از این رو است که با مطرح شدن اسلام، ایرانیان به اسلام رو آورده و منتظر معرفی آن بودند. با مطرح شدن اسلام، طیف وسیعی از ایرانیان به اسلام گرویدند. این گرایش بدون اجبار , اکراه و با میل و رغبت آنان صورت گرفت.
در این باره تذكر نكاتی لازم است
1. اسلام آوردن مردم ایران، به تدریج صورت گرفت. چنین نبود که همه مردم ایران در یک زمان اسلام را پذیرفتند. اکنون که بیش از چهارده قرن از بعثت پیامبر اسلام، میگذرد، همه مردم ایران اسلام را نپذیرفتهاند؛ بلکه عدهای بر دین زرتشتی ماندهاند و گروهی مسیحیت را قبول کردهاند. عدهای نیز یهودی هستند.
2. اگر دین اسلام ظاهر نمیشد، دینی که در ایران پذیرفته میشد، دین زرتشتی نبود، چون که مقبولیت خود را از دست داده بود و مردم آن را نمیخواستند. شاید آن دین ،مسیحیت می بود؛ برای همین است که با آمدن اسلام به ایران، بر دشمنی مسیحیان با اسلام افزوده شد.
3. مردم ایران در برابر مسلمانان، مقاومت نکردند و به این جهت، دین اسلام زود در ایران پیشرفت کرد.
ایرانیان هنگام ورود مسلمانان به ایران در برابر مسلمانان، مقاومت نکردند .
علت شکست نیروهای نظامی حکومت ایران، ناتوانی نظامی آنان و یا تنها روحیه قوی مسلمانان نبود، بلکه علت اصلی شکست نیروهای جنگی ایران در برابر هجوم مسلمانان، ناراضی بودن مردم ایران از حکومت و آیین خود بود. آنان نخواستند بجنگند و حتی گاهی با مسلمانان همکاری میکردند. !
4. مردم ایران، در زمان بعثت و حیات حضرت رسول(ص)، به اسلام توجه کردند و به تدریج و با میل و رغبت آن را پذیرفتند.در این میان اولین شخصیتهای ایرانی مانند سلمان فارسی و باذان بن ساسان نیز در گسترش اسلام مؤثر بودند، زیرا این دو شخصیت از انسانهای تأثیرگذار در فرایند تحولات ایران بوده و در میان ایرانیان، موقعیت خاصی داشتند.